8 Fun Facts ของหมายเลข 8

เรื่องที่ 1 “October” แปลว่าเดือนแปดไม่ใช่หรือ?

Eight แปลว่า “แปด” มีรากศัพท์จากคำว่า Ehte หรือ Eahta ในภาษาอังกฤษยุคโบราณ และแผลงเป็นภาษาละตินว่า Octo ซึ่งเรามักจะเจอคำสร้อยนี้เมื่อพูดถึงสิ่งต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับเลขแปด อาทิ Octagon (แปดเหลี่ยม) Octahedron (ทรงแปดหน้า) Octal (เลขฐานแปด) หรือแม้กระทั่งเจ้าหมึก Octopus ที่มีหนวด 8 เส้นพอดี ทว่าเดือนตุลาคม (October) กลับไม่ใช่เดือนที่แปดเหมือนชื่อ เนื่องจากปฏิทินโรมันสมัยก่อนมีแค่ 10 เดือน โดยเริ่มจากเดือนมีนาคมเป็นเดือนแรกของปี ก่อนที่จะแทรกเดือนมกราคมและกุมภาพันธ์เข้ามาทีหลังใน 153 ปีก่อนคริสตกาล และคำว่า “Octo” ได้มีอิทธิพลต่อภาษาบาลีสันสกฤต ซึ่งแผลงเป็นคำว่า “อัฐ” เช่น เครื่องอัฐบริขาร หมายถึงเครื่องใช้สอยจำเป็นของภิกษุ 8 อย่าง และยังเคยเป็นระบบเงินตราไทยดังพบเห็นในสุภาษิตที่ว่า “อัฐยายซื้อขนมยาย”

ปฎิทินโรมันช่วงปลายของยุคสาธารณรัฐ
ที่มา : Roman calendar – Wikipedia

เรื่องที่ 2 เลขแปดกับ “ลำดับฟีโบนักชี”

ตัวประกอบของ 8 คือเหล่าจำนวนนับที่หาร 8 ลงตัวมีทั้งสิ้น 4 จำนวน ได้แก่ 1, 2, 4 และ 8 ความสวยงามของเลขชุดนี้คือสามารถเขียนอยู่ในรูปของ 2 ยกกำลังบางอย่าง นั่นคือ 2⁰, 2¹, 2² และ 2³ แต่ความสวยงามยิ่งกว่าคือการที่เลขแปดเป็นหนึ่งในตัวเลขของลำดับฟีโบนักชี (Fibonacci sequence) ลำดับนี้สร้างขึ้นจากการมีตัวเลขในสองลำดับแรกคือ “ศูนย์” กับ “หนึ่ง” ส่วนลำดับถัดไปจะเกิดจากการรวมเลขสองลำดับก่อนหน้าไปเรื่อยๆ ดังนั้นเลขลำดับที่สามคือ 0 + 1 = 1 ลำดับถัดมาคือ 1 + 1 = 2 หน้าตาของลำดับฟีโบนักชีก็คือ 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, … ความอัศจรรย์ที่ซ่อนอยู่จะปรากฏให้เห็นชัด เมื่อเราคำนวณอัตราส่วนระหว่างตัวเลขสองตัวใดๆ ที่อยู่ติดกันในลำดับนี้ ยิ่งเลขมีค่ามากเท่าไร อัตราส่วนที่ได้จะใกล้เคียงกับ “อัตราส่วนทอง (Golden ratio)” อัตราส่วนที่สมบูรณ์แบบและแฝงอยู่รอบตัวเรา ไม่ว่าจะงานศิลปะสถาปัตยกรรมการออกแบบ ลวดลายต่างๆ ที่พบได้ในธรรมชาติ รวมทั้งแนวโน้มของแนวรับ-แนวต้านของราคาหุ้น

Fibonacci sequence ในธรรมชาติ
ที่มา : Fibonacci Sequence and Nature – Learning at Home (wordpress.com)

เรื่องที่ 3 ดนตรี พีทาโกรัส และ “Octave”

“การเล่นเครื่องดนตรีที่ไพเราะ คือการสร้างเสียงที่มีความถี่สอดประสานอันเหมาะสม” พีทาโกรัส (Pythagoras) นักคณิตคนสำคัญของกรีกได้ค้นพบปรากฏการณ์ทางดนตรีจากการปรับสายพิณ พบว่าการปรับสายพิณลดลงครึ่งหนึ่งจะทำให้เกิดเสียงที่สูงขึ้นเป็นความถี่ 2 เท่า เรียกว่าเสียง “คู่แปด (Octeve)” เช่นโน้ตโดต่ำกับโน้ตโดสูง ซึ่งเป็นโน้ตที่อยู่ห่างกันแปดขั้นบันไดเสียงพอดี (โด-เร-มี-ฟา-ซอล-ลา-ที-โด๊) นอกจากนี้ยังได้ค้นพบอัตราส่วนอื่นๆ เช่นเสียงคู่ห้า (Perfect fifth) เช่นโน้ตโดและซอล ที่มีอัตราส่วนความถี่ของสองโน้ตเท่ากับ 3:2 แล้วสามารถเล่นสองโน้ตนี้ประสานกันอย่างเสนาะหู สิ่งที่น่าสนใจคือตัวเลขทางดนตรีอย่าง 8, 5, 3, 2 เกี่ยวข้องกับลำดับฟีโบนักชีทั้งหมดเลย!

เรื่องที่ 4 ยุคของคอมพิวเตอร์ “8 บิต”

อย่างที่รู้กันว่าเบื้องหลังของเทคโนโลยีสุดอัจฉริยะล้วนส่งผ่านข้อมูลโดยแปลงให้อยู่ในรูปเลขฐานสอง หน่วยที่เล็กที่สุดของข้อมูลนั้นเรียกว่า “บิต (Bit)” สามารถแสดงสัญญาณออกมาได้เพียงสองค่าคือ “ศูนย์” กับ “หนึ่ง” เมื่อข้อมูลมีขนาดใหญ่ ผู้คนย่อมอยากรู้ขนาดข้อมูลจนบัญญัติหน่วย “ไบต์ (Byte)” ซึ่งมีค่าเท่ากับ 8 บิต หากเทียบกับหนังสือ ความจำ 1 ไบต์ในคอมพิวเตอร์จะบรรจุอักขระได้ 1 ตัวบนหน้ากระดาษ โดย 8 บิตสามารถสร้างอักขระที่แตกต่างกันได้ 2⁸ = 256 ตัว แต่อย่าเข้าใจผิดว่า “เกม 8 บิต” หมายถึงเกมที่มีขนาดเท่ากับ 1 ตัวอักษรนะ! จำนวน 8 บิตในบริบทนี้หมายถึงกราฟิกของคอมพิวเตอร์ยุคแรก หนึ่งพิกเซลในรูปภาพสำหรับแสดงสีหนึ่งสีบนหน้าจอจะใช้สัญญานเพียง 8 บิตเท่านั้น ทำให้สีที่ใช้ในการออกแบบกราฟิกในคอมพิวเตอร์เหลือแค่ 256 สี ซึ่งเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่ทำให้คนยุคนั้นได้หวนคิดถึงความหลังกัน

Bulbasaur 8 bit ที่มา : 16-bit Bulbasaur – Pixel Art Pokemon Bulbasaur PNG Image | Transparent PNG Free Download on SeekPNG

เรื่องที่ 5 “Octet rule” อิเล็กตรอนครบแปดจึงจะเสถียร

คาบเรียนเคมีที่ต้องตรากตรำท่องตารางธาตุ “กฎออกเตต (Octet rule)” เป็นหนึ่งบทเรียนที่ท่านจะสนุกสนานกับการวาดแบบจำลองโมเลกุล อะตอมของธาตุที่ประกอบกันเป็นโมเลกุลอย่างมีเสถียรภาพจะพยายามเชื่อมพันธะจนมีอิเล็กตรอนวงนอกสุด (Valence electrons) ให้ครบแปดเป็นส่วนใหญ่ (หมายถึงมีบางโมเลกุลที่แหกกฎๆ นี้) ยกตัวอย่างธาตุที่มีเลขอะตอมเท่ากับ 8 อย่างออกซิเจนที่มีอิเล็กตรอนวงนอกเท่ากับ 6 สามารถประกอบเป็นแก๊สออกซิเจน (O₂) ที่มีการแชร์อิเล็กตรอนของธาตุเดียวกันจนทำให้โมเลกุลของแก๊สออกซิเจนเสถียรกว่าและพบได้มากในอากาศที่เราหายใจ และเลขแปดเป็นหนึ่งใน Magic Number ทางฟิสิกส์ โดยหากพิจารณาธาตุที่มีจำนวนโปรตอนหรือนิวตรอนเท่ากับ 2, 8, 20, 28, 50, 82, หรือ 126 ธาตุนั้นจะมีความเสถียรสูงกว่าธาตุอื่นนั่นเอง

เส้นสเปคตรัมที่มองเห็นได้ของนีออนจากการแผ่รังสีของก๊าซนีออนร้อน
ที่มา : นีออน – วิกิพีเดีย (wikipedia.org)

เรื่องที่ 6 “อินฟินิตี้” ไม่ได้เป็นญาติกับเลขแปด

สัญลักษณ์อนันต์ (Infinity) ปรากฏครั้งแรกโดยนักคณิตศาสตร์ชาวอังกฤษ จอห์น วอลลิส (John Wallis) ในปี ค.ศ. 1655 ในเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับเรขาคณิตวิเคราะห์อย่างไม่ทราบที่มาอย่างแน่ชัด คาดการณ์ว่าวอลลิสอาจจะยืมสัญลักษณ์ CIↃ ในระบบตัวเลขของโรมันซึ่งมีความหมายแทนปริมาณที่มีจำนวนมากๆ และยังมีอีกหลายสมมติฐานที่กล่าวถึงที่มาของสัญลักษณ์นี้ ถึงกระนั้นก็ไม่มีสมมติฐานไหนโยงไปที่การเขียนเลขแปดแบบแนวตะแคงเลย โดยหลายๆ องค์กรชั้นนำได้หยิบ “Infinity loop” มาใช้เป็นสัญลักษณ์จนแบรนด์เป็นที่จดจำในวงกว้าง อาทิ บริษัทอุตสาหกรรมคอมพิวเตอร์และโทรคมนาคมเบอร์ต้นของญี่ปุ่นอย่าง Fujitsu หรือบริษัทของ “เจ้าพ่อโซเชียล” มาร์ค ซัคเคอร์เบิร์กอย่าง Meta Platforms ซึ่งสัญลักษณ์นี้มักมีการกล่าวถึงคู่กับแถบเมอบิอุส (Möbius strip) ที่สร้างจากการบิดแถบกระดาษแล้วเชื่อมหัวท้ายเข้าด้วยกัน ทำให้แถบเมอบิอุสเป็นพื้นผิวที่มีเพียงด้านเดียวและสามารถลากเส้นวนบนกระดาษจนทั่วทั้งแถบแบบ “ไม่รู้จบ” โดยไม่ต้องยกปลายปากกาเลย

เรื่องที่ 7 อีก “แปดปี” เท่านั้นจะครบร้อยแล้ว!

สิ้นปี ค.ศ. 2022 จะมีมหกรรมกีฬาอย่างฟุตบอลโลก (FIFA World Cup) ที่ประเทศกาตาร์ ถัดไปอีก 8 ปีเท่านั้นจะครบรอบ 100 ปีของการแข่งขันฟุตบอลโลกครั้งแรกในปี ค.ศ. 1930 ณ ประเทศอุรุกวัย โลโก้ประจำการแข่งขันมีความบังเอิญที่ลักษณะคล้ายผ้าคลุมไหล่สไตล์อาหรับม้วนเป็นเลขแปด ซึ่งหมายถึงจำนวนสนามฟุตบอลที่ใช้จัดการแข่งขันครั้งนี้และสามารถตีความถึงเครื่องหมายอนันต์ได้ด้วย หมายเลข 8 ในวงการฟุตบอลมักเป็นที่จดจำในฐานะผู้เล่นตำแหน่งกองกลาง ยกตัวอย่างตำนานทีมชาติสเปนและบาร์เซโลน่า อันเดรส อินเนียสต้า หรือสองสุดยอดกองกลางแห่งเกาะอังกฤษที่มาจากต่างสโมสรอย่าง แฟรงก์ แลมพาร์ดและสตีเวน เจอร์ราร์ด ในวงการกีฬาอื่นๆ สังเกตว่ากระดานหมากรุกจะมีขนาดตารางเท่ากับ 8 8 ส่วนสายสร้างสรรค์ที่ชอบแทงพูล (Eight-ball pool) ลูกที่สำคัญที่สุดและต้องแทงให้ลงหลุมเป็นลูกสุดท้ายก็คือ “ลูกสีดำหมายเลข 8” ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับเลขแปดอยู่ดี

เรื่องที่ 8 เหตุการณ์สำคัญของปีนี้ที่มี “หมายเลขแปด”

ปีแห่งการสูญเสียบุคคลสำคัญซึ่งได้จากไปในวันที่ 8 เหมือนกัน เริ่มต้นด้วยเดือนกรกฎาคมเกิดเหตุการณ์ลอบสังหารอดีตนายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น ชินโซ อาเบะ จนถึงแก่อสัญกรรม อีกสองเดือนถัดมา สมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 แห่งสหราชอาณาจักรเสด็จสวรรคตหลังจากครองราชย์ยาวนานถึง 70 ปี แต่สำหรับในไทย “หมายเลข 8” อาจเป็นเบอร์นำโชคสำหรับการเลือกตั้งผู้ว่าราชการกรุงเทพฯ ครั้งแรกในรอบ 9 ปี ลงเอยด้วยผลคะแนนที่มากเป็นประวัติการณ์ให้กับ รศ.ดร.ชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ขึ้นแท่นเป็นพ่อเมืองจากประชาชนคนกรุง แต่สำหรับทำเนียบนายกรัฐมนตรีไทยที่ดำรงตำแหน่งเกิน 8 ปี มีเพียงจอมพล ป. พิบูลสงคราม จอมพลถนอม กิตติขจรและพลเอก เปรม ติณสูลานนท์ มีเพียง 3 ท่านเท่านั้น เนื่องด้วยมีนักคณิตศาสตร์บางท่าน (ที่ไม่ได้จบวิทยาศาสตร์บัณฑิต) สามารถพิสูจน์หักล้างทฤษฎีบทที่ว่า 2565 – 2557 ≠ 8 พวกเขาอาจเป็นสุดยอดนักคณิตศาสตร์สมัครเล่นยิ่งกว่าปิแอร์ เดอ แฟร์มาต์ (บริบทนี้ประจวบเหมาะที่แฟร์มาต์เป็นนักกฎหมายพอดี)