วันที่ 20 พฤษภาคมของทุกปีถือเป็น ‘วันผึ้งโลก (World Bee Day)’ ก่อตั้งโดยองค์การสหประชาชาติ วันผึ้งโลกถูกก่อตั้งขึ้นครั้งแรกในวันที่ 20 พฤษภาคม ค.ศ. 2018 เพื่อให้มนุษยชาติตระหนักถึงความสำคัญของแมลงตัวจ้อยอย่างผึ้ง ซึ่งหลายคนเมื่อพูดถึงผึ้งจะมีภาพจินตนาการไปต่าง ๆ อย่างเห็นผึ้งแบกถังไปเก็บน้ำหวาน บินดูแลน้อง ๆ ผึ้งที่อยู่ในรัง รวมถึงภาพที่ดุร้ายอย่างตอนที่ผึ้งโกรธเวลามีใครมาเอาน้ำผึ้งจากรังไป ด้วยการใช้เหล็กในที่อยู่ปลายท้องทิ่มแทงลงไปเหมือนทหารม้าถือหอกซัดใส่ศัตรู แต่รู้ไหมว่าไม่ว่าจะภาพไหนที่จินตนาการขึ้นมาลูกหลานก็คงจะได้เพียงแต่จินตาการตามการ์ตูน หรือสื่อที่แสดงให้เห็นเนื่องจากปัจจุบันประชากรของผึ้งนั้นมีจำนวนลดลงอย่างมากจากการทำการเกษตรเพื่อให้ได้ผลผลิตจากพืชอย่าง ข้าว แป้งชนิดต่าง ๆ ผัก ผลไม้ รวมไปถึงดอกไม้ ทำให้ผึ้งนั้นตายและมีจำนวนลดลงราวกับสายฝน
ถ้าโลกนี้ไม่มีผึ้งหล่ะ
เราเคยจินตนาการถึงหลายๆเรื่องราวที่จะเกิดขึ้นในชีวิตอย่าง อาชีพในฝัน วันที่เรามีคู่ สังสรรค์กับผองเพื่อน รวมไปถึงถูกล็อตเตอรี่รางวัลที่ 1 แต่ถ้าลองจินตนาการถึงโลกที่ไม่มีผึ้งก็คงนึกภาพไม่ออกกันงั้นค่อย ๆ จินตนาการไปพร้อมกับสิ่งที่จะบรรยายผ่านตัวอักษรเหล่านี้ เริ่มจากให้นึกถึงภาพทุ่งดอกไม้ที่อุดมไปด้วยดอกไม้นานาชนิด จากนั้นค่อย ๆ เปลี่ยนจากทุ่งดอกไม้ให้เหลือแต่ใบไม้ ฝูงผีเสื้อที่เคยโบยบิน ด้วง แมลงน้อยใหญ่ค่อย ๆ เริ่มหายไป จากนั้นสัตว์ตัวอื่น ๆ ต่างพากันล้มตายจนเหลือจำนวนเท่าหยิบมือ
ทำไมต้องจินตนาการถึงภาพแบบนั้น
แน่นอนว่าหน้าที่ของผึ้งโดยหลักแล้วคือการบินจากรังเพื่อไปเก็บน้ำหวานและผสมเกสรนั้นคือภาพที่ทุกคนรู้และพร่ำเรียนพร่ำบอกต่อกันมาปากต่อปาก แต่ข้อมูลนั้นมันแฝงไปด้วยองค์ความรู้ที่ยิ่งใหญ่ราวกับรากของต้นไม้ใหญ่อย่างวิวัฒนาการระหว่างพืชและแมลงผสมเกสร จุดแรกคือไม้ดอกมีกลีบดอกและน้ำหวานไว้เพื่อคอยดึงดูดให้ผึ้งมาผสมเกสร เมื่อดอกไม้ถูกผสมเกสรก็จะได้เมล็ดหรือผลไม้ ออกมาแต่ถ้าไม่ถูกผสมดอกนั้นก็จะแห้งเหี่ยวและไม่สามารถสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศได้ ดอกไม้บางชนิดอาจจะใช้วิธีการอื่นในการขยายพันธุ์แต่เมื่อระยะเวลาผ่านไปนาน ๆ ดอกไม้ชนิดนั้นก็จะอ่อนแอและตายลงในที่สุดจนสุดท้ายแทบจะไม่เหลือไม้ดอกให้เห็นบนโลกใบนี้ คำถามถัดมาคือสิ่งมีชีวิตชนิดอื่นก็สามารถผสมเกสรได้ไม่ใช่หรือ คำตอบคือใช่ แต่ไม่ใช่ทุกตัวที่ทำได้ ดอกไม้บางชนิดถูกออกแบบมาเพื่อให้แมลงชนิดเดียวผสมได้ ซึ่งก็มีผึ้งบางชนิดที่สามารถผสมกับดอกไม้บางชนิด เช่นดอกกล้วยไม้และผึ้ง เมื่อพืชบางชนิดก็ตายและสูญพันธุ์ไปสิ่งมีชีวิตบางชนิดมีอาหารที่เจาะจงมาก ๆ บางชนิดกินได้แค่อย่างเดียว ทำให้ก็สูญพันธุ์ตามกันไปเหมือนโดมิโนที่ล้มต่อกันเป็นทางยาว จนความหลากหลายทางธรรมชาติลดลง เมื่อความหลากหลายลดลงสมดุลทางธรรมชาติก็จะแกว่งได้ง่ายให้นึกถึงภาพที่ 3 วันมียุงนับแสนบุกบ้าน อีก 7 วันแมลงวันบินเต็มเมือง เพราะเนื่องจากสมดุลทางธรรมชาติไม่มีผู้ล่าจึงมีจำนวนลดลงเมื่อผู้ล่าซึ่งเป็นเจ้าหน้าที่ควบคุมประชากรสิ่งมีชีวิตลดลง เหยื่อของผู้ล่าก็จะเบิกบานตระการใจ เริงร่ากันออกลูกออกหลานจนสร้างความเดือดร้อนให้กับเรา กว่าผู้ล่าจะมีจำนวนเพิ่มขึ้นมาเพื่อควบคุมประชากรก็ไม่ทันการ วงจรอุบาทว์นี้จะเกิดขึ้นสลับไปมาอย่างไม่ขาดสายจากการแค่ “โลกของเราไม่มีผึ้ง” จึงเป็นสาเหตุที่ก่อตั้งวันนี้ขึ้นมานั่นเอง
อ้างอิง
World Bee Day 2022 (bangkokpost.com)
World Bee Day | FAO | Food and Agriculture Organization of the United Nations
