บางปะกง สายน้ำแห่งชีวิต
พื้นที่ชุ่มน้ำ แม่น้ำบางปะกง เป็นแม่น้ำสายสำคัญในจังหวัดปราจีนบุรีและจังหวัดฉะเชิงเทรา มีความยาวประมาณ 231 กิโลเมตร และมีความกว้างในช่วงที่ไหลผ่านเขตเทศบาลเมืองฉะเชิงเทราประมาณ 120 เมตร โดยแม่น้ำบางปะกงเกิดจากการรวมตัวกันของแม่น้ำนครนายกกับแม่น้ำปราจีนบุรีที่ไหลมาบรรจบกันที่บริเวณตําบลบางแตน อําเภอบ้านสร้าง จังหวัดฉะเชิงเทรา ไหลผ่านมาจากทิศเหนือผ่านที่ราบต่ำ ตอนกลางและไหลผ่านตอนล่างลงสู่ทิศใต้และออกสู่อ่าวไทยที่ตําบลปากม้า อําเภอบางคล้า จังหวัดฉะเชิงเทรา ลําน้ำสาขาที่สําคัญ ได้แก่ แม่น้ำนครนายก และคลองท่าลาด
ระบบนิเวศของพื้นที่ปากแม่น้ำบางปะกง เป็นบริเวณที่น้ำจืดและน้ำเค็มผสมกัน โดยมีอิทธิพลของกระแสน้ำขึ้นลงเป็นปัจจัยสำคัญต่อลักษณะทางกายภาพและชีววิทยา และจัดเป็นระบบนิเวศที่มีลักษณะเฉพาะตัว เป็นที่อยู่อาศัย แหล่งอาหาร ที่วางไข่และอนุบาลตัวอ่อนให้กับสัตว์น้ำนานาชนิด เป็นถิ่นอาศัยของโลมาอิรวดี (Orcaella brevirostris) ที่เป็นสัตว์ใกล้สูญพันธุ์ในระดับสากล (Endangered Species) บริเวณปากแม่น้ำบางปะกงจึงเป็นแหล่งทรัพยากรอันอุดมสมบูรณ์และมีคุณค่าต่อการดำรงชีวิตของประชาชนในพื้นที่ ใช้ประโยชน์ได้ทั้งการอุปโภคบริโภค เกษตรกรรม อุตสาหกรรม การคมนาคมทางน้ำ การท่องเที่ยว และเป็นแหล่งประมง ทั้งเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ และประมงชายฝั่งที่สำคัญ
ในช่วงวันแม่น้ำสากล 22-24 กันยายน 2566 นี้ ทั่วโลกจัดกิจกรรม “The Home River Bioblitz 2023” ร่วมกันมากกว่า 80 สายน้ำเพื่อเป็นการขอบคุณนิเวศบริการที่ “สายน้ำ” มอบให้เราฟรี ๆ ไม่ว่าจะเป็นโปรตีนจากปลาและสัตว์น้ำ การป้องกันอุทกภัย ดินตะกอนแสนอุดม น้ำอุปโภคหล่อเลี้ยงผู้คน และนิคมอุตสาหกรรม ฯลฯ โดยในช่วง 3 วันนี้ จะมีการสำรวจแม่น้ำ ลำคลอง และลำธาร เพื่อเก็บข้อมูลความหลากหลายทางชีวภาพ (สัตว์ พืช และมลภาวะ) พร้อมกันทั่วโลก เพื่อตรวจสุขภาพแหล่งน้ำของเราว่ายังใส ไหลเย็นเห็นตัวปลา หรือ “หายใจรวยริน” อย่างไรกันบ้าง
งานปฏิบัติการสำรวจธรรมชาติ (The Home River Bioblitz 2023) สำรวจแม่น้ำที่บ้านเรา จึงจัดขึ้นเพื่อเฉลิมฉลองวันแม่น้ำโลก (World Rivers Day) ที่กำหนดให้ตรงกับวันอาทิตย์ในสัปดาห์ที่ 4 ของเดือนกันยายน ทุก ๆ ปี (อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ https://www.homeriverbioblitz.org/ และ https://www.inaturalist.org/projects/home-river-bioblitz-2023-bangpakong-river-th) โดยในปีนี้ สำหรับประเทศไทย Nature Play and Learn Club ได้รับการสนับสนุนจาก Supporters หลายท่านทั้งในรูปแบบองค์กร และรายบุคคล ได้แก่ Thai DENSO Group (กลุ่มบริษัทเด็นโซ่ในประเทศไทย) ศ. พญ. สิริมนต์ ริ้วตระกูล ประเทืองธรรม และผู้ใหญ่ใจดีที่ไม่ประสงค์ออกนาม
เราจึงจัดกิจกรรม “ปฏิบัติการสำรวจธรรมชาติ” : แม่น้ำบ้านเรา ให้ผู้สนใจทุกท่านได้เข้าร่วมกันได้ฟรี!
โดยในงานนี้ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล และ Nature Play and Learn Club ร่วมกับองค์กรเครือข่ายจาก 30×30 Thailand Coalition ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบนิเวศแหล่งน้ำ นักวิจัย รวมถึงหน่วยงานราชการในท้องถิ่น ดังนี้
- เพจ ดูปลา: ปลาน้ำจืด (Freshwater Fish of Thailand)
- บางปะกง สายน้ำแห่งชีวิต
- บ้านวรางกูร
- มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร์
- สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จังหวัดฉะเชิงเทรา
- มูลนิธิโลกสีเขียว
- Blue Renaissance
- กลุ่มมิตรรักบางปะกง (Friends of Bang Pakong)
อยากเชิญชวนทุกคนไปดูปลากันที่ท่าน้ำ ตามหาสัตว์น้ำที่พบได้ตามริมตลิ่ง เช่น นกยาง นกกะเต็น เต่า กบ แมลงปอ ฯลฯ รวมทั้งต้นไม้ริมน้ำที่ยังหลงเหลือ เปิดโอกาสให้เยาวชนและประชาชนทั่วไป ได้เข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ผ่านการสังเกต บันทึก และรายงานผล โดยใช้ iNaturalist, Global platform online ในการบันทึกผล
Highlight:
- กระบวนการนักวิทยาศาสตร์พลเมือง (Citizen Science)
- เรียนรู้ระบบนิเวศในเมือง (Urban Ecology)
- สำรวจสิ่งมีชีวิตริมน้ำ/ ในน้ำ (River Ecology)
สถานที่และเวลาในการจัดกิจกรรม โดย Nature Play and Learn Club
- on-site: ณ วัดเซนต์ปอล ต.บางตีนเป็ด อ.เมืองฉะเชิงเทรา จ.ฉะเชิงเทรา ในวันเสาร์ที่ 23 กันยายน 2566 เวลา 10.00 – 17.00 น. (ค้นหาสถานที่คลิกที่นี่)
- on-site: ณ สวนต้นแม่น้ำบางปะกง ต.กบินทร์ อ.กบินทร์บุรี จ.ปราจีนบุรี ในวันอาทิตย์ที่ 24 กันยายน 2566 เวลา 07.00 – 12.00 น. (ค้นหาสถานที่คลิกที่นี่)


นอกจากนื้ ยังมีแม่น้ำอีก 2 แห่งที่จัดกิจกรรม The Home River Bioblitz 2023 ในประเทศไทยแบบสาธารณะ ได้แก่
1. สำรวจธรรมชาติแม่น้ำแม่กลอง กับทีมห้องเรียนสุดขอบฟ้า
กิจกรรมชีวะตลุมบอนแม่น้ำบ้านเกิด The Home River Bioblitz 2023 วันอาทิตย์ที่ 24 กันยายน 2566 สำรวจความหลากหลายทางชีวภาพของชีวมณฑลในพื้นที่แม่น้ำแม่กลอง แม่น้ำแควอ้อม และคลองวัดกลาง ซึ่งเป็นพื้นที่น้ำจืดในจังหวัดสมุทรสงคราม จับตาความเปลี่ยนแปลงโดยเฉพาะการรุกรานของปลาหมอคางดำ (Blackchin Tilapia: Sarotherodon melanotheron) ที่เป็นสัตว์รุกรานความหลากหลายทางชีวภาพในพื้นที่
ดูข้อมูลเพิ่มเติมของกิจกรรมนี้ได้ที่แฟนเพจเฟซบุ๊ก: https://www.facebook.com/HorizonHomeschool และเว็บไซต์ https://www.inaturalist.org/projects/home-river-bioblitz-2023-mae-klong-river-th
2. สำรวจความหลากหลายทางชีวภาพของแม่น้ำปราณบุรี กับทีมรัก(ษ์)นะแม่น้ำปราณ
มาร่วมเป็นนักวิทยาศาสตร์ภาคพลเมืองร่วมสำรวจสิ่งมีชีวิตในแม่น้ำและริมฝั่งแม่น้ำไปพร้อมกับอาสาสมัครจาก 83 แม่น้ำทั่วโลกไปกับกิจกรรมในโครงการ The Home River Bioblitz 2023 เนื่องในวัน World rivers day ที่แม่น้ำปราณบุรี (Pranburi River) ไปด้วยกันกับศูนย์ศึกษาเรียนรู้ระบบนิเวศป่าชายเลนสิรินาถราชินี (Sirinart Rajini Mangrove Ecosystem Learning Center x Beloved Pranburi River Network) ในวันอาทิตย์ที่ 24 กันยายน 2566
ดูข้อมูลเพิ่มเติมของกิจกรรมนี้ได้ที่แฟนเพจเฟซบุ๊ก: https://www.facebook.com/SirinartCenter หรือสอบถามทางอีเมล rodpai.panisa@gmail.com

ย้ำกันอีกที ว่าสามารถดูข้อมูลกิจกรรมได้ที่เว็บไซต์: https://www.homeriverbioblitz.org/ แล้วมาร่วมสำรวจธรรมชาติไปด้วยกันนะ
#TheHomeRiverBioblitz #THRB2023 #THRBThailand #WordRiversDay #CitizenScience